EL MUSSO NO PORTA PROGRESSI

 

Co’e do fameje se ga spartio tera e case, Joani, uno di'i du fradei, el se ga inicorto che 'l cavàeo che ghe ghea tocà, on bel sauro croato, el magnava massa pa chii puchi canpi che gbe jera restài. Co'l ga dito in tòea che 'l voèa vèndarlo parché 'l magnava fa do vache, 'a fémena ga tacà braare e i tosati ghe ga risposto che'l tirava, anca, fa do vache e co tanto pi criterio. Ma sicome che 'a fémena jera na fémena e i tosati jera massa dóvanî pa capìrghine de economie, no’l ga canbià idea.

 

Chel dì ch'ii ghea da vegner cargare 'l cavàeo, Nico, el toso pi vecio che 'l ghea quìndase ani, co na scusa de scóea l'è restà via fin sera e co l’é rivà, ora de zhena, el ga catà on funaràe. Pa’ diversi dì pa 'ndare da’e vache nissun ze pì pas­sà pa’a stàea voda del cavàeo. Però bisognava istesso menar casa erba e fen, grapare, motare, parar fora 'l leame e ndare al muin, ma Joani no'l voéa sentir parlare de biciesse o de tratore parché cuii no camina mia co'e rèdane e co Jee!, Aao!, Tira man! e Volta fora! e ghe vegnéa 'a freve sòeo pensare de sbaliare comandi, spacar tuto e farse rìdare drio, propio lu che pa'l so andamento de casa co chee man 'l saéa, far de tuto.

 

 

El pensava: -Se on cavàeo bastava pa na cesura, par meda ghin basta medo, vero sia on musso!- Ma grando, de cuii de Sant’Andrea, par via de’a crose de peo scuro tra spae e schina. Na bestia însoma che in medo ‘e stanghe di i careti de casa no 'a paresse na caricatura. Pa’i finiminti se podéa rangiarse. Bastava stréndare 'a bria, de comacio ghe jera coéo del mùeo vecio,- Coasi novo!-el dizéa lu, anca se 'l ghea trenta ani. ‘A sèa del cavàeo, massa verta pa’ na schina de musso,'a sarìa restà istesso in baeanzha riduséndoghe 'e zhenge de‘a braga e metén­doghea in tiro co’e caenèe. Pa scurzhare 'l portastanghe biso­gnava spetare 'a bestia ché no’a ghesse 'l peso vanti o massa indrìo.

 

On bel dì Dolfo mediatore ghe ga catà fora ’l musso che 'l voéa: grando, magro inpicà, ch'ii 'o ghea maltratà, e anca intiero. Joani ga tacà suìto a spagna, strafojo e tanta cassèa. In poco tenpo l'è vegnesto in carne ma, pi de tuto, el se ga ricordà de èssare intiero, cussì, co’ passava pa’a strada dadrìo casa 'a mussa de Piero, tacà al careto, vecia che pena ‘a arfiava, in stàea te vedìi 'l teramoto de peàe, scudi e leame picà anca inte'l soearo. Joani se sfregoeava 'e man. -'A ze tuta forzha! -

 

Ma ‘a prima volta che lu e Níco i'o ga proà a rabiare 'l sorgo, dopo du giri el voea coparlo so'l posto parché essare abituai co'n cavàeo che saéa ndare anca lu sòeo a'a ose, che de cao 'l se girava in medo 'a siesa pa tirar fora 'l solcaròeo drito, che co zhanpe fa zhuche no 'l scaezhava na ganbarèa imajnàbie, on cristian insoma, e catarte desso co na carogna de musso che camina pa traverso, anbià come on can, e scorla '1 ràbio cu' i tiraduri dezhipando do streje so 'n colpo, 'e e ze robe da voltarse mati.

 

 

Se’l ga voesto finir rabiare e motare, Joani ghe ga tocà ciamare so cugnà co 'l biciesse, ma ‘1 jera convinto de saerlo usare istesso on poco a’a volta. Intanto peró 'l se ghea usà 1u a postare ‘l fen so'l caro sensa poderse pi tragoardare co ‘a ­bestia davanti parché 'l musso no 'l vardava gnanca 'a so forcaèa pa ndar magnare so’a marea, tanto pa dìrghine una. Cussì caeava 'a pasienzha e cressia bastonàe e bestieme, come chel dì ch' ii ze ndai cargare 'a cana zhucarina. In tera jera mojo, ma no da inpiantarse. Co meda caretà de roba, de colpo 'l musso no voéa pi saèrghene de ndar vanti, pestonando da fermo. Là rente ghe jera di'i murari drio racoèrdare na casa vecia e i ridea pa 'l fato. Uno ga zhigà: -Joanii, el to musso no va co'l mojo parchè 'l ga ‘e marce massa longhe!- A sentirse ‘ncà tolto pa'l cùeo, Joani no'l ghe ga pi visto: a oci sarai e cu’ i dinti che sgrentava, inbrancàndose su'i ràji de na roda, co'n traton el ga parà vanti careto, musso e tuto, e fin casa 'l ghe ga scaezhà so’a schina du màneghî de forca. Però 'a pajùsco­ea che ga incoatà 'l cameo 'a ze capità vinti dì dopo cu ’i ze ndai cargare l'ultima pezha de ardiva. 'A jera coasi tuta ojezha, sbrissosa da postare che co gnente te rabalti tuto. Joani ligava 'e forcae co tuta 'a so braura e 'l ghea anca messo Mario, 'l bocia pi pìcoeo, a tegner saldo 'a bestia. Propio cu’ i jera drio finire ze rivà ‘a cagna, scanpà da casa. Senpre de corsa ‘a ze ndà sbajàrghe dosso al musso che, senzha gnanca on sesto de preaviso, el ga fato na conversion a U e l' è partìo al gaeòpo co ‘a careta uda che ‘a paréa scoà. Soto 'l fen rabaltà Joanî ruspava, porchedando fà on demonio e 'a fémena ghe braava parchè i tusi garìa inparà. Dopo che i ’o ga jutà vegner fora, scorlàndose paje e ferume, verdo da'a rabia, el disea: -A mi ...a mi che da coando che so al mondo, no go mai rabaltà on caro!- Dopo co 'l brasso drito el ga ordinà:         -Tosati, ve ciaparlo, carghé coèo che pudì e menèo casa. Ti, Ina, tóte 'a bicicreta e va da 'l becaro che ze on toco che 'l me’o domanda. Dighe che desso, suìto, vao ordinare on tratore e se, co’ vegno casa, cato ncora coà chel porco maledeto eà, togo 'a corteazha e 'o copo mi!

 

‘A fémena ga dito sospirando: -Sialodato--gesucristo!

 

 

 

Quatro Ciacoe, aprile 1996; Cronache dialettali di M. Cortelazzo

 

Finalmente! Dopo tante testimonianze sul Padovano della Bassa, ecco un documento dell’Altopadovano. Utilissimo ed interessantissimo. ‘E il racconto, che ci auguriamo abbia un lungo seguito, sul tremendo ”musso de S.Andrea, par via de’a crose de peo scuro tra spae e schina”, che tra l’altro ha dato origine ad una curiosa costatazione: il mugnaio profana la croce ponendovi sopra il suo didietro, cavalcando: Ne è autore Luigi A. Zorzi, prodigo di voci rare, poco diffuse e spesso incomprensibili (ma speriamo che l’autore ci sia

 

di generoso aiuto nell’interpretazione delle espressioni oscure, tipiche di quel territorio.

 

 

 

 

 

L.A.Zorzi96

 

Scrivi commento

Commenti: 0